Rady specjalistów

AUTYZM? PRAKTYCZNE INFORMACJE

Autyzm i inne zaburzenia ze spektrum autyzmu są odmiennym, indywidualnym sposobem rozwoju. Widoczne w zachowaniu osób ze spektrum objawy dotyczą trzech, kluczowych sfer: komunikacji, relacji społecznych oraz zainteresowań i sposobu zabawy – w wypadku dzieci. Każde dziecko z autyzmem jest inne, a nieprawidłowości oraz ich stopień natężenia w poszczególnych sferach jest specyficzny u poszczególnych dzieci. Wcześnie podjęta terapia skupiająca się na kształtowaniu umiejętności dziecka, których rozwój nie przebiega prawidłowo, umożliwia oraz ułatwia integrację dziecka w grupie rówieśniczej oraz funkcjonowanie w codziennym jego życiu.

PRZYCZYNY AUTYZMU DZIECIĘCEGO

Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym. Przyczyny autyzmu nie są w pełni znane – wpływ na jego ujawnienie się mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Uznaje się, że objawy autyzmu są spowodowane nieprawidłowym rozwojem funkcjonowania mózgu we wczesnym dzieciństwie. Mogą mieć na to wpływ m.in. czynniki genetyczne, infekcyjne, nieprawidłowości w przemianach metabolicznych, zaburzenia okresu ciąży i porodu.

JAK ZDIAGNOZOWAĆ ZABURZENIA ZE SPEKTRUM AUTYZMU?

Proces diagnostyczny w wypadku podejrzenia spektrum autyzmu powinien być zawsze prowadzony przez specjalistyczny zespół składający się z psychologów, pedagogów, lekarza i logopedy. Zawsze musi obejmować następujące działania:

wywiad rozwojowy, sięgających pierwszych dni życia osoby badanej a także ciąży
obserwację diagnostyczną
ocenę lekarza
spotkanie z zespołem celem omówienia diagnozy
pisemny raport z badania

NIEPOKOJĄCE OBJAWY W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

Brak interakcji społecznych oraz zachowań komunikacyjnych
Opóźnienie mowy
Częste powtarzanie słów i zestawów fraz (“echolalia”)
Odniesienie do siebie po imieniu lub “ty” lub “on / ona” po przekroczeniu wieku 3 lat
Nieobecne lub opóźnione reagowanie na własne imię, mimo normalnego słuchu
Mniejsza lub brak wrażliwości na cudze twarze wyrazu i uczucia
Mniejsza lub brak świadomości przestrzeni osobistej
Mniejsze lub nieobecne naśladowanie działań innych ludzi
Mniejsza lub brak inicjacji społecznej z innymi
Mniejszy lub brak wykorzystania gestów i mimiki twarzy do komunikacji
Ograniczone i słabo zintegrowane gesty, mimika, orientacja ciała, kontakt wzrokowy
Mniejsza lub brak wyobraźni i różnorodności w grach i zabawach
Nietypowe lub ograniczone zainteresowania i / lub sztywne i powtarzalne zachowania
Powtarzające się “stereotypowe” ruchy, takie jak machanie ręką, kołysanie ciała stojąc, kręcenie się
Monotonne lub stereotypowe zabawy, na przykład otwieranie i zamykanie drzwi
Nadmierny nacisk na własny plan dnia
Ekstremalna reakcja emocjonalna na zmianę lub nowe sytuacje, naleganie na rzeczy “takie same”
Nad lub podreaktywność na bodźce zmysłowe, na przykład :materiały, dźwięki, zapachy
Nadmierna reakcja na smak, zapach, konsystencję lub wygląd żywności .

AUTYZM A NADWRAŻLIWOŚĆ

Osoby z autyzmem mają indywidualnie mniej lub bardziej nasilone problemy z odbiorem bodźców zmysłowych (wzrokowych, słuchowych, czuciowych itd.), co może wpływać znacząco na ich rozwój, zachowanie lub może rozpraszać ich uwagę. Dla osób w spektrum autyzmu świat zmysłów może być źródłem cierpienia. Konieczność kontaktu z wielością i różnorodnością bodźców w danym środowisku może prowadzić u osoby w spektrum do przeciążenia sensorycznego. Jest to silna reakcja układu nerwowego, mogąca objawiać się m.in.: złością, płaczem lub załamaniem emocjonalnym .Nietypowa wrażliwość sensoryczna jest bardzo często obserwowana u dzieci w spektrum autyzmu.

TRUDNOŚCI Z WYKONYWANIEM CODZIENNYCH ZADAŃ

Dzieci w spektrum autyzmu mogą mieć różnie nasilone problemy z przetwarzaniem informacji, planowaniem i ich organizowaniem. Mimo, że dziecko wie, co ma zrobić, nie umie tej wiedzy zastosować. Małe dzieci mogą mieć kłopoty z takimi czynnościami codziennymi jak ubieranie się, mycie, a starsze z organizacją zadań szkolnych, pakowaniem się, odrabianiem lekcji. Wspieranie dziecka w samodzielności wobec tych deficytów wymaga od rodziców wiedzy o specyfice jego funkcjonowania. Niestawianie wymagań często poprawia nastrój i humor dziecka, ale osłabia jego szanse na samodzielność w przyszłość.

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE ORAZ OŚRODKI TERAPEUTYCZNE W WARSZAWIE ZAJMUJĄCE SIĘ WSPARCIEM DZIECI I RODZICÓW

Uniwersytet dla rodziców – w ramach poradni TOP Raszyńska konsultacje, warsztaty, grupy wsparcia dla rodziców
Fundacja SYNAPSIS – diagnoza i terapia, przedszkole, szkoła, szkolenia, telefony poradnicze, szkolenia, wydawnictwo, wsparcie dorosłych w spektrum, diagnoza w ramach NFZ
Fundacja ALEKlasa – konsultacje dla rodziców grupy wsparcia, konferencje, Tematyczne Kluby Asów
Fundacja Pomoc Autyzm – duża oferta szkoleniowa stacjonarnie i online
Fundacja Savant – terapia indywidualna i grupowa dzieci i dorosłych, bezpłatne grupy wsparcia
Fundacja Okno – pomoc rodzinom w rozwiązywaniu problemów sensorycznych dzieci
Fundacja Scolar – centrum diagnostyczne i terapeutyczne przedszkole i szkoła
Stowarzyszenie Mówić bez Słów – ISAAC Polska
Stowarzyszenie Nie z tej bajki
Fundacja Artonomia – konsultacje, terapia, szkolenia, warsztaty, samorzecznictwo
Ośrodek i Poradnia Przystań Szkraba – diagnoza i terapia dzieci, poradnia niepubliczna
Ośrodek diagnostyczno-terapeutyczny Adesse – diagnoza i terapia min. ESDM
Autyzm – Stratup – diagnoza i terapia dla dzieci dorosłych i rodziców
Sotis – centrum diagnostyczne i terapeutyczne w Warszawie Gdańsku i Gdyni

KSIĄŻKI NA TEMAT AUTYZMU:

Gerland Gunilla, „Prawdziwy człowiek. Osobista opowieść o dorastaniu i edukacji w autyzmie”, Wydawnictwo Wolters Kluwer, 2015
Naoki Higashida, „Dlaczego podskakuję”, Wydawnictwo Foksal, 2015
Jacek Hołub, „Niegrzeczne. Historie dzieci z ADHD, autyzmem i zespołem Aspergera”, Wydawnictwo Czarne, 2020
Kathy Hoopmann, „Wszystkie koty są w spektrum autyzmu”, Wydawnictwo Linia, 2021
Luke Jackson, „Świry, dziwadła i zespół Aspergera”, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, 2010
Agnieszka M. Kaszkur Kulpa, „Jak być szczęśliwą pod jednym dachem z ASP …”, Wydawnictwo Rozpisani.pl, 2017
Rafał Motriuk, „Autystyczny syn, zdesperowany tata”, 2019
Ellen Notbohm, „10 rzeczy, które chciałoby Ci powiedzieć dziecko z autyzmem”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017
John Elder Robison, „Patrz mi w oczy. Moje życie z zespołem Aspergera”, Wydawnictwo Linia, 2013
Nikodem Sadłowski, „SŁOWO na A”, Wydawnictwo Harmonia, 2016
Adam Siłkowski, „Oczami autysty”, Wydawnictwo Magiczne Drzewo, 2022
Monika Szubrycht, „Autyzm. Bliski daleki świat”, Wydawnictwo Uniwersytetu

Jagiellońskiego, 2022

Liane Holliday Willey, „Udawanie normalnej. Życie z zespołem Aspergera”, Wydawnictwo Edukacyjne, 2018
Romana Vrede, „Charlie. Autysta wspaniały”, Wydawnictwo Biała Plama, 2021

mgr Anna Gajewska -pedagog specjalny

Materiał został opracowany na podstawie publikacji na stronie Fundacji SYNAPSIS oraz literatury:

Pisula E. Autyzm u dzieci. Diagnoza, klasyfikacja, etiologia; Piskula E. Autyzm – przyczyny, symptomy, terapia

AKTYWNOŚCI KSZTAŁTUJĄCE PRAWIDŁOWY CHWYT I SPRAWNOŚĆ RĄK

Uzyskanie precyzji, szybkości i dokładności w trakcie chwytania czy manipulowania przedmiotami można doskonalić poprzez zabawy i codzienne zajęcia domowe. Warto angażować dziecko w drobne czynności domowe ,np. zamiatanie, wycieranie kurzu ,pomoc w pieczeniu , gotowaniu. Poniżej znajdują się ćwiczenia , których wykonywanie wpłynie na uzyskanie lepszej precyzji , siły i koordynacji rąk. W trakcie pełnej terapii ręki należy wykorzystać ćwiczenia poprawiające stabilizacje posturalną i siłę mięśni obręczy barkowej oraz aktywności bilateralne jako przygotowanie , zbudowanie podstawy do rozwijania chwytów precyzyjnych.

Ćwiczenia i zabawy zwiększające siłę chwytu ( rozwijające mięśnie ręki i przedramienia):

Ugniatanie , wyciskanie gniotków, piłeczek;
Aktywności z użyciem mas plastycznych polegające na: gnieceniu, rolowaniu, rozciąganiu, kształtowaniu odpowiedniej formy i bryły, oraz wyszukiwania w ukrytych w masach drobnych zabawek;
Zabawy z papierem: gniecenia, rozdzieranie według wzoru, formowanie kształtów i kulek ,składanie origami;
Zabawy ruchome z mocowaniem i siłowanie typu,, walka kogutów’’, przeciąganie liny, wspinanie się po drabinkach;
Zabawy z gumkami recepturkami typu łączenia ułożonych klocków, naciąganie na pojemniki, rozciąganie gumek na palcach;
Zabawy z różnymi typami szczypiec używanych w kuchni, polegające na zbieraniu drobnych przedmiotów do pojemników, kosza;

Ćwiczenia i zabawy doskonalające wyizolowane ruchy palców:

Zabawy polegające na wskazywanie za pomocą określonego palca jednej lub obu rąk, cyfr, znaków;
Zabawy z użyciem kapsli, pchełek, guzików;
Zabawy polegające na trafianiu określonym palcem do celu lub na odległość;
Aktywności sensoryczne z użyciem farb, piasku;
Zabawy paluszkowe;

Ćwiczenia chwytu pęsetowego z zaznaczeniem przestrzeni między kciukiem a palcem wskazującym ( "o"):

Zabawy naśladowcze typu ,,obserwator’’, w których należy układać palce : kciuki i wskazujące w literę ,,o’’;
Nawlekanie korali , śrubek, pociętych rurek do napojów;
Aktywności z użyciem wyszywanek;
Rolowanie ciastoliny i wyrabianie najmniejszych kulek jakie dziecko potrafi zrobić;
Wkładanie monet do skarbonki;
Aktywności z użyciem małych szczypiec trzymanych między palcem wskazującym a kciukiem;

Gry i zabawy zręcznościowe:

Gra ,, małpki’’, pchełki, piłkarzyki , gry typu ,, Mały konstruktor’’;
Zestawy kloców typy lego;
Zestawy do zabaw z ciastoliną ;
Zabawy ze sznurkiem polegające na wiązaniu węzłów, robieniu warkoczy, przeplatanek

Anna Gajewska -pedagog specjalny

Opracowanie na podstawie książki:

Piotrowska-Madej K., Żychowicz A.Smart Hand Model Diagnoza i terapia ręki u dzieci, Wydawnictwo: Harmonia, Gdańsk 2021

Bajki, które wspierają rozwój emocjonalny dzieci.

Bajki odgrywają ważną rolę w rozwoju dzieci szczególnie w wieku przedszkolnym (od 3. do 6. roku życia). Pomagają w poznaniu i zrozumieniu otaczającej rzeczywistości w sposób prosty i przystępny dla dziecka. Umożliwiają i ułatwiają zrozumienie siebie oraz swoich lęków i zmartwień. Wpływają na rozwój emocjonalny i poznawczy, w tym językowy dziecka. Wśród terapeutycznych zadań wymienić można również : pomoc w zrozumieniu własnych trudności, pomoc w pokonaniu lęków, strachu i słabości, a także dostarczenie dobrych wzorców postępowania i pomoc w budowaniu obrazu samego siebie. Uruchamiając wyobraźnię, dziecko wyzwala emocje, które kształtują jego wrażliwość. Stymulują empatię. Bajki uczą uświadamiać sobie uczucia, wyrażać oraz nazywać je.

Bajki - pomagajki